Harvard Profesörü Lisa Feldman Barrett’in tavsiyeleriyle derlenmiş, esnek ve dayanıklı beyinler sahip çocuklar yetiştirmenin adımları konulu bir köşe yazısı okudum. Yazıda ilgi çekici maddelere değinilmişti. Bunun üzerine farklı ekollerin ne söylediklerini inceledim, bir çoğu daha çok sonuçlar üzerine odaklanmış. Özgüven sahibi, yeterlilik duygusu gelişmiş, karakterli, kendi eylemleri üzerinde kontrol sahibi olduğunu düşünen, basa çıkma becerileri gelişmiş ve bu dünyaya kişisel katkıları olduğunu düşünen çocuklar yetiştirmek onların mental olarak dayanıklı çocuklar olmasını sağlıyor. Peki ama nasıl?
İşte bu soruya Lisa Feldman Barrret’in önerileri:
1. Marangoz değil bahçıvan olun
Marangozlar ahşaba istedikleri şekilleri verirler. Bahçıvanlar ise bitkinin yapısına göre en iyi verimi alabilmek için gereken bakimi yapıp, büyümesine izin verirler.
Buradan yola çıkacak olursak, bazı ebeveynler çocuklarını kendi istedikleri gibi yetiştirirler, bazıları ise çocuklarının gittikleri yönde sağlıklı ve mutlu bireyler olması için caba gösterirler. Çocuğunuza kendi isteklerinizi, hayallerinizi diretmek yerine onun ne yapmaktan keyif aldığını keşfetmesine yardımcı olun. Böylece çocuklar yetkinliklerini gösterebildikleri için özgüven kazanırlar.
2. Konuşun ve kitap okuyun
Bebeklikten itibaren, henüz sizi anlamasalar bile çocuklarınıza bol bol kitap okuyun ve konuşun. Yapılan araştırmalar bebeklerin kelimeleri anlamadığını ama beyinlerinin bunu kullandığını göstermiş. Kelimelerdeki duygu vurguları ise çocuğun dış dünyayı daha iyi kavraması ve içselleştirmesi için önemli bir adım olarak görülüyor.
3. Açıklayın
Çocuğunuzun “Neden?” sorularından sıkılıyor ve zaman zaman geçiştirmek istiyor olabilirsiniz. Ancak çocuğunuzu davranışlarını regule etmesini sağlamak istiyorsanız her eylem için mantıklı bir açıklama yapmak, çocukların davranışlarının sonuçlarını anlamasına yardımcı olacak ve empati kurmasını sağlayacaktır. Yapmaması gereken bir davranışı sadece bir otorite öyle istedi diye değil, yaparsa karşılaşacağı sonuç yüzünden yapmamasını istediğinizi bilmesi davranış düzenlemesinde oldukça yardımcı olacaktır.
4. `Kişiyi değil eylemi tanımlayın
Çocuğunuz okulda bir arkadaşından kotu bir davranış gördüyse ona arkadaşı için “kötü çocuk” tanımlaması yapmak yerine yaptığı davranışı tanımlayın. Bu davranışın onu sinirlendirebileceğini anlatın. Bunu hikayeler üzerinden de tanımlayabilirsiniz. Hikâyenin karakteri bu eylemi neden yaptı? Etrafındakiler ne hissetti? gibi olay örgüleri örmek, gerçek yaşamda ihtiyaç duyacakları esnekliği modellemelerine yardımcı olacaktır.
5. Taklit etmelerine yardımcı olun
Çocuklar izleyerek, oynayarak ve taklit ederek öğrenirler. Çocuğunuz sizi iyi veya kötü yönde taklit edecektir. Bu öğrenme yolunda sizi taklit etmelerine eylemlerinizle yardımcı olun.
6. Çok sayıda insanla tanıştırın
Bebeklikten itibaren çocuklarınıza mümkün olduğunca çeşitlilikte kişi ile tanıştırın. Yapılan araştırmalarda, farklı toplum gruplarıyla karşılaşan çocukların yüzleri daha iyi ayırt etme, hatırlama ve dil becerilerini geliştirme konusunda daha yatkın oldukları sonucuna varılmış.
Arkadaşları, ailesi ve toplum gruplarıyla yakın bağları olan çocukların güçlü bir güvenlik ve aidiyet duygusuna sahip olma olasılığı daha yüksek olduğu düşünülüyor. Bu çocukların güçlü değerlere sahip olma olasılığı da daha yüksek olurken alternatif yıkıcı davranışlar arama olasılıkları düşüyor.
7. Gözlemleyin ve denge kurun
Çocuklar kendi başlarına bir şey denemeyi severler. Bu onların inisiyatif duygusu geliştirmelerine yardımcı olur. O esnada evi dağıtıyor, üzerini kirletiyor olabilir. Bu “yaramazlık” yaptığı anlamına gelmez, ona alan açın ve deneyimlemesine izin verin. Kendi başına deneyimlediği eylemler esnasında her seferinde yardımcı olmaya çalışmadan uzaktan gözlemci olmayı tercih edin, mücadele etmelerine izin verin. Böylelikle kendi eylemlerinin sonuçları ile bağlantı kurabilecekler ve en güzel öğrenme yolu olan deneyimleyerek öğrenecekler. Her zaman koruyucu ve kollayıcı olmak dayanıklı çocuklar yetiştirmenin önündeki en büyük engeldir.
Her çocuk özeldir ve kendi yolunda yürümelidir. Biz ebeveynler olarak çocuklarımızı kendi yolumuza sokmak yerine yollarına ışık tutmaktan sorumluyuz. Lisa Feldman Barrett’in bu tavsiyelerinin, dünyayı ve kendini tanımaya çalışan çocuğumuz için rehber olması dileğiyle.
Commenti